vrijdag 27 mei 2016

Waarom de hulpverlening regelmatig niet aanslaat!


Het is weer even geleden maar ik vond het tijd voor een nieuwe blog nadat ik weer een aantal zaken was tegengekomen die mij aan het denken zette. Het afgelopen half jaar staat bij mij in het teken van de opbouw en opstart van JongerenCentrum Differenze, persoonlijke ontwikkeling, werk en uiteraard privé. In die tijd weer ontzettend veel gedaan, gezien, geleerd en ervaren. Veelal had dit een groot wow gehalte. Wat me al een tijdje bezig houdt, en wat ook een van de redenen was voor de opstart van in eerste aanleg een bedrijfje voor training/advies/coaching en wat vervolgens uitgroeide tot een compleet jeugdcentrum, is de problemen die jongeren (en dus vaak ook de ouders) tegen komen binnen de maatschappij en de huidige jeugdhulpverlening.

Ik merk en zie vaak dat de hulpverlening niet aansluit aan de behoefte van de hulpvraag van de jongeren, in het bijzonder bij HSPérs. De maatschappij loopt hierin niet synchroon met de denk-, beleef en gevoelswijze van deze jongeren waardoor zij veelal vastlopen. Dat klopt ook wel aardig omdat de maatschappij (nog steeds) uitgaat van “gemiddelden”. En kinderen/jongeren zijn nou eenmaal niet gemiddeld! Sterker nog: je kunt er vanuit gaan dat elke jongere uniek is en zich ook uniek mag en kan ontwikkelen. Hmm..dat is jammer! Dat is vrijwel onmogelijk omdat je gemiddeld moet gedragen en moet zijn. Echter als je dus een andere denkwijze hebt is dat afwijkend.

Heel eenvoudig gesteld: de wens van jongeren binnen de hulpvraag is om als vol worden aangezien, behandeld en benaderd worden op mensenmens niveau. Veel jongeren kunnen niet veel met de hulpverlening omdat hierin veelal in hokjes gedacht wordt. Heel kort gezegd is veelal de weg binnen hulpverlening:
-       Een jongere komt met bepaalde klachten, symptomen of “ander gedrag” bij huisarts;
-       Jongere wordt doorverwezen naar een psycholoog of psychiater;
-       De klachten/symptomen worden bij elkaar opgeteld en er wordt gekeken onder welke ziekte/vakje/hokje dit valt;
-       Aan de hand van dit hokje wordt deze jongere behandeld en krijgt hier (mogelijk) medicijnen voor.
Nou moet ik wel zeggen dat ik in de afgelopen jaren steeds meer hulpverleners tegenkom die anders denken en handelen. Ik zie daarin zeker een verschuiving!

Ik hoorde laatst vanuit hulpverleners “die al lang in het vak zitten” spreken over een jong persoon die al jaren hulp had van psychologen/psychiaters en al vele therapieën had gevolgd en ook diverse medicijnen had gehad.  Men vertelde dat zo’n grote diversiteit aan hulp is maar werkt niet bij dit persoon. Sterker nog: het ging alleen maar slechter met dit persoon.
Ik stelde de vraag: “Of is het zo dat dit persoon nooit de juiste en passende hulp heeft gekregen waar zij baat bij had en dus andersoortige hulp nodig had/heeft? “
Daar voegde ik aan toe: Is er een grote diversiteit? Ja, een grote diversiteit aan instanties, instellingen (open” en gesloten) en een er zijn vele therapieën zoals EMDR, agressieregulatie,  cognitieve therapie, NLP, directieve therapie, etc.  Op zich zeer divers echter: de basis blijft in grote lijnen hetzelfde, namelijk: therapie vanuit protocollen, hokjes, vakjes, theorie ofwel denk- en behandelwijze vanuit de dominante wetenschap.  Mijn ervaring is ondertussen dat vele jongeren, in het bijzonder HSP jongeren, vaak niet veel zullen aannemen binnen  deze vorm van hulp. Het voelt voor hun niet echt. Het is geleerd vanuit een boekje, is bedoeld voor gemiddelden en ze worden niet gehoord en begrepen.  Ik wil hier uiteraard niet mee zeggen dat het werk van de huidige hulpverlening helemaal niet werk, niet belangrijk is of dat het onzin is. Nee, verre van zelf: deze vormen van hulp is en blijft belangrijk! Ik ben echter wel van mening, omdat ik vrijwel dagelijks jongeren tegenkom die vastlopen binnen de huidige hulpverlening, dat het van groot belang is dat er een andere (laagdrempelige) vorm van hulp geboden wordt!

Ok, even een behoorlijk aantal stappen terug! De geest, denk en gevoelswijze van een mens, in het bijzonder van een jongere bij wie dit alles in ontwikkeling is, is eigenlijk heel eenvoudig. Zeg twee keer tegen een kind: “Ik vind jou lastig!”…en een kind zal zich lastig gaan gedragen.

Volgende stap: Op school wordt je al vanaf zeer jonge leeftijd beoordeeld. Als je niet goed in rekenen of taal bent krijg je hiervoor extra bijles. Als je drukker bent, snel afgeleid bent, (vaak) in je eigen bubble zit, of iets dergelijks, dan mag je rekenen op extra hulp en ondersteuning. Dit met reden om een kind maar gemiddeld te krijgen in de klas en in deze maatschappij. Als je pech hebt krijg je ook nog medicijnen om je rustiger te krijgen, beter te laten concentreren, en dergelijke. Inherent aan deze hulp en ondersteuning en/of medicijnen gaat een kind/jongere veelal denken en voelen: ik klop niet helemaal, ik spoor niet, ik ben afwijkend, ik doe er niet toe of zelfs: ik ben kennelijk gek. Ik herhaal: zeg tegen een kind drie keer dat hij of zij lastig is en hij of zij gaat zich zo gedragen.

Tijdens mijn werk kom ik dit vrijwel dagelijks tegen. Jongeren die op school, thuis of in het openbaar domein vastlopen. Jongeren die hulp krijgen, jongeren die zelfs al jaren hulp krijgen via de hulpverlening, maar die niet verder komen. Sterker nog: jongeren die juist door deze manier van hulpverlening nog meer dreigen vast te lopen! Met grote regelmaat spreek ik jongeren die aangeven dat bijvoorbeeld het medicijngebruik meer vervelende bijwerkingen geven als dat zij er baat bij hebben.

Afgelopen tijd ben ik, als voorbeeld, bezig met het coachen van een jong volwassene.  Hij zocht in de afgelopen jaren hulp via huisarts, kreeg medicatie en kwam bij een psycholoog terecht. De reden dat hij hulp vroeg was omdat hij zich onrustig voelde, ongeconcentreerd was en enorme drukte in zijn hoofd ervoer. Tijdens de coaching gesprekken ging ik kijken naar mogelijk dieper achterliggende problematiek. Ik hoorde van hem dat door medicijngebruik zijn emoties afgevlakt raakten maar dat hij zich soms enorm agressief voelde terwijl hij dat agressieve gedrag van zichzelf niet herkende.  Hij gaf aan dat hij niet het gevoel had gehoord of begrepen te worden door zijn psycholoog. Hij had het gevoel dat hij iemand voor zich had die vanuit een boek keek naar klachten/symptomen en dat er vanuit deze theorie de problemen “aangepakt” werden.  Hij gaf aan dat hij het gevoel had dat hij afwijkend was. Dat was hem ook medegedeeld door de psycholoog nadat hij aangaf wat hij voelde en hoe hij over een aantal zaken dacht. Kortom: hij had niet het gevoel dat hij gebaat was bij deze psycholoog en bij (deze) medicijnen waardoor hij ook niet alles vertelde…bang om voor gek verklaard te worden. Tijdens de coaching gesprekken kwam naar voren dat hij baat had aan iemand die vanuit mensenmens contact hem benaderde. Iemand die hem niet in een hokje of vakje wilde duwen en hem zonder waardeoordeel benaderde. Doordat hij steeds in hokjes en vakjes geplaatst werd kreeg hij een laag zelfbeeld. Al binnen enkele gesprekken merkte hij veranderingen in zijn denken en voelen. Ik had en heb zeker niet het gevoel dat hij afwijkend gedrag heeft maar wel dat hij snel overprikkeld raakt. Daar ga ik hem dan op coachen om meer rust en regelmaat te krijgen, een hoger zelfbeeld te bereiken en hem in zijn kracht te zetten. Hij heeft zoveel mogelijkheden en talenten, echter daar werd (vrijwel) nooit naar gevraagd of gekeken. De basis is en blijft: Hij wil gewoon gehoord worden zonder waardeoordelen, zonder vooroordelen…gewoon als mens en hij wil handvaten krijgen.

Hij is een van de vele voorbeelden die ik tegen ben gekomen in de afgelopen jaren. In sommige gevallen kwamen jongeren er zelf uit, in veel gevallen ging het van kwaad tot erger met jongeren tot zeer extreme vormen aan toe. Natuurlijk ben ik reëel en weet ik dat niet iedereen geholpen wil of kan worden. Ik ben wel van mening dat de huidige hulpverlening, net als de maatschappij, vaak niet synchroon loopt op de hulpvraag en de denk/gevoelswijze van de jongeren van deze tijd.

De reden dat de huidige hulpverlening vaak niet werkt is redelijk eenvoudig uit te leggen.  De jongeren van de afgelopen 30-40 jaar hebben een steeds hoger bewustzijn gekregen. De jongeren verwachten steeds meer openheid, eerlijkheid, transparantie, een benadering als die van een gelijke en om als vol aangezien te worden. Ofwel: benadering op mensenmens niveau. Zij willen graag handvaten waar zij zelf wat mee kunnen doen.. of niet! Zij willen niet meer dat hun zaken opgedragen worden en of voorgelegd wordt vanuit de theorie of zelf “veroordeeld” worden op “andere “denkwijzen! Wat ik ook vaak hoor bijvoorbeeld is dat een jongere iets verteld over wat hij/zij voelt of denkt waarna het antwoord komt: “Dat past bij je ziektebeeld”. Hmmm..ik vele gevallen denk ik wat kort door de bocht. Deze andere denk- en gevoelswijze zijn in het bijzonder herkenbaar bij HSP’s en worden vaak niet begrepen. Het verschil tussen een stempel en HSP: Een “stempel” heb je (je hebt dus een ziekte/aandoening) en HSP ben je. (het zijn persoonskenmerken)

De term: “een goede meester zegt niet wat je moet leren maar laat zien waar je moet kijken” is (steeds) meer van toepassing. De mensen veranderen razendsnel terwijl de maatschappij en hulpverlening er veelal achteraan hobbelt. De maatschappij doet krampachtig zijn best om al deze jongeren die niet onder een gemiddelde vallen in een hokje te plaatsen. Als je alleen kijkt naar jongeren die HSP zijn zie je bijvoorbeeld sterk autonoom gedrag en hebben zij moeite met autoriteit. Het kan dan ook niet anders dat “we” daar met een andere blik naar moeten gaan kijken. De explosie in de afgelopen 15-20 jaren aan ADHD, PDnos, ODD is dan ook niet zo vreemd als je kijkt naar wat ik net benoemde.

Ik weet ondertussen uit ervaring dat het gros, ik denk 60-75% van de jongeren die vastlopen binnen de huidige hulpverlening (en maatschappij), baat (zouden) hebben bij andere, vernieuwende vormen van ondersteuning die bij deze nieuwe tijd hoort. Dat is dan ook de reden van het opstarten van JeugdCentrum Differenze.

Ik hoop dat jullie weer met plezier dit blog gelezen hebben. Mochten jullie vragen of opmerkingen hebben kunnen jullie altijd contact met mij opnemen.