Communicatie met (hooggevoelige) pubers

Communicatie tussen ouders en (HSP)pubers.

Communicatie is zo leuk! Ik heb daar zelf een sport van gemaakt! (-: Al heel simpel: het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie! Non-verbaal is ongeveer 70% van de gehele communicatie, 25% gaat via de verbale weg en 5% gaat via overige manieren. Hieruit blijkt dus al dat de non-verbaal communicatie van groot belang is!

Zo kom ik tijdens mijn werk jongeren tegen die de verkeerde kant dreigen op te gaan of al de verkeerde kant opgegaan zijn. In het gros van de gevallen zie ik dat de communicatie tussen de puber en autoriteit (ouders, politie, etc) zeer moeizaam verloopt. In sommige gevallen betreft het een periode van een betrekkelijk korte tijd, in andere gevallen hebben we het over periodes van jaren! De meeste ouders raad ik aan om in ieder geval het boek “Puberbrein” of soortgelijke boeken te lezen.  Dat is in ieder geval een stuk basis waardoor je meer inzicht krijgt over hoe pubers over het algemeen zijn, denken en doen. Er gaat een wereld voor je open... Hoewel we zelf allemaal puber zijn geweest, zijn we dat stukje in grote lijnen vergeten hoe dat was en voelde.

Ik leg het zelf meestal uit dat een kind tot zijn tiende jaar ongeveer de basis van de opvoeding meekrijgt en dat vanaf rond het tiende jaar de lichamelijke en geestelijke veranderingen ingezet worden..al helemaal rond een jaar of twaalf als de jongere naar het voortgezet onderwijs gaat. Je hoort vaak van ouders: vanaf dat moment ben je je kind kwijt. Dat klopt! (-:  Ik ben zelf beelddenker en leg het uit als dat tot ongeveer je twaalfde jaar een kast met lades worden gevuld en geordend. Elke lade bestaat uit normen, waarden, gedragingen, etc. Rond de twaalfde jaar wordt deze kast volledig omgekieperd…Dat is het begin van de pubertijd. De puber moet in de komende jaren er zorg voor dragen dat die kast weer in elkaar gezet wordt met al die lades. De puber gaat een weg zoeken om een eigen persoon te worden...met als basis de normen en waarden die zij als kind hebben meegekregen. Best een hele klus!! (-:  Je hoort ook vaak dat pubers dingen doen waar ze achteraf spijt van hebben. Ook dat klopt… omdat een puber vaak nog niet de gevolgen kan overzien van zijn/of haar daden.

Ok, dan hebben we het dus over de “normale” pubers… Wat is normaal? (-: Al die pubers zijn toch lastig, niet aanspreekbaar, hebben een grote waffel, hebben maling aan autoriteit, zijn egoïstisch en stinken? Uuuuhmm..ja..dat stinken klopt wel! Maar dat komt door veranderingen van hormoonhuishouding! (-:

De andere punten vallen op zich wel mee! Natuurlijk heb je wel eens momenten dat het bloed onder de nagels vandaan gehaald wordt en dat je met je handen omhoog gegeven staat en denkt: Wat moet ik hier mee!!!! En ja..ik spreek uit ervaring met die twee fijne pubers van ons!

De communicatie tussen ouders (volwassenen) en pubers is al een sport op zich! Pubers leven immers in een volledig eigen wereld. Waar ze voeger zich zoveel vasthielden aan de vader/moeder/verzorger, laten ze dit volledig los rond hun twaalfde jaar en zien ouders vaak als lastige en bemoeizuchtige wezens, die wel heeeeeeel vreemde opvattingen hebben.  (hoewel zij als zij zelf volwassen zijn en kinderen krijgen veel hetzelfde don als hun ouders...wat zij zo vreselijk vonden!) Grenzen stellen en aansturen zijn zaken waar pubers om schreeuwen. Pubers leven tegenwoordig in twee werelden, namelijk de virtuele wereld en IRL (In Real Live) wereld. Op straat en op school komen deze twee werelden samen. Ouders weten vaak niet hoe ze op deze jongeren moeten reageren… hoe moet je in vredesnaam een puber begrijpen als deze ook nog eens straattaal of msn-taal gebruikt in de dagelijks communicatie. (met www.straattaal.nl kom je al een heel eind!)  Jongeren roepen vaak, als ze met social media bezig zijn, dat ze privacy willen…wat ze ook veelal krijgen! De meeste ouders zijn teveel onder de indruk van wat de jongeren kunnen met hun computers, laptops, telefoons, waardoor zij het vaak zo laten. Ouders zijn vaak onvoldoende ingeschoten met de huidige social media, waardoor zij de jongere vaak maar laat gaan… de ouders vertrouwen vaak op de kennis en kunde van de jongere! Als de jongeren naar school of naar sport zijn geweest vragen wij als ouders vaak hoe het was op school…hoe het was bij het dansen, sporten, etc. Ik heb nog nooit ouders horen vragen: hoe was het op internet? Dat zou op zich toch een normale vraag moeten zijn om te weten waar de jongeren mee bezig zijn! Gewoon: interesse en weten waar ze mee bezig zijn. Als je uitlegt dat je de inlogcodes wil weten van Facebook, Hyve of twitter in verband met hun eigen veiligheid, is het al een heel ander verhaal als dat je eist dat je de inloggegevens wil hebben. Geloof mij: die krijg je dan echt niet!! Waarom is het vreemd om je zoon of dochter op twitter te hebben? Of op facebook? Of op Hyves? A: je komt hun ook tegen in hun (virtuele) wereld; B: Je kan een beetje in de gaten houden met wie ze omgaan en waar ze mee bezig zijn.

Het is veelal de toon die de muziek maakt waarom je iets iets van “jouw” puber voor elkaar wil krijgen. Als je zegt dat je wil weten waar zij of hij deze avond uithangt, zal de puber waarschijnlijk zeggen dat het je niet aangaat…of ze zeggen dat ze ergens zijn…. maar gaan ze ergens anders heen. Als je uitlegt dat het voor hun eigen veiligheid is omdat je hem of haar direct wil kunnen ophalen indien iemand in de directe iets zou overkomen en naar een ziekenhuis moet… zit er een reden achter dat je dit wil weten. Als je het ook nog eens zodanig uitlegt dat het overkomt dat het de verantwoording van de pubers is en en dat ook nog eens het idee van haar of hem afkomt, dan heb je grote kans van slagen dat je tot een punt komt! (-: Enne…wat zou het probleem zijn als je soms steekproeven neemt om te kijken of zoon- of dochterlief daadwerkelijk bij haar of zijn beste vriend aan het gamen is?

In de loop van de afgelopen 40 jaar zijn ontzettend veel dingen veranderd. Een ding is er nooit veranderd: Pubers vragen…...nee schreeuwen om grenzen en sturing. De manier waarop deze grenzen en sturing moet worden aangegeven is vaak een probleem. Op het moment dat er op een autoritaire manier wordt medegedeeld aan een puber, zal deze zijn of haar kont in de krib gooien. Laat je een puber los en vrij in alles, hoewel je alle liefde geeft, zal deze in veel gevallen alsnog stuurloos worden. Er zullen maar weinig pubers zijn die op eigen kracht een route kunnen bepalen en volgen.

Oja..ook zo’n geweldige uitspraak van ouders: “Dat zal mijn kind nooit doen” of “ Ik durf mijn handen voor mijn kind in het vuur te steken” …. Uuuuuh…doe dat niet!!!  In veel gevallen ga je je handen als ouder zijnde gruwelijk verbranden…(tenzij je iets natuurlijk heel zeker weet) immers, waar we het net al over hadden: pubers zijn onberekenbaar, alle normen en waardes liggen overhoop in de pubertijd, zien oorzaak en gevolg vaak niet…. Kortom: alle ingrediënten dat zij dingen doen die buiten die grenzen van de opvoeding liggen. Dat is natuurlijk fantastisch voor een puber als hij of zij hierin gesteund wordt door vader en moeder… Alleen voor de volgende keer heeft hij/zij zoiets van: “Dat is mooi…vorige keer heb ik de grens aardig opgerekt en ik kom er mee weg…..pa en ma helpen mij toch wel!" ...dooddoener!... weg sturing!!

 Maar goed…dan heb je het over de normale pubers. Dan heb je de puber die een dubbele cultuur heeft waarvan een van de ouders of beide ouders van buitenlandse komaf zijn. Ik merk vaak dat dit een extra druk geeft binnen de pubertijd. Elke puber is bezig met: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik, waar sta ik, etc. De puber met een dubbele cultuur vraagt zich ook nog eens: waar hoor ik bij? Wat ben ik?

Dan nog de derde groep: De hooggevoelige kinderen/pubers.

Dan hebben we natuurlijk ook nog een combinatie tussen van onder 2 en 3 genoemd! Extra ballast dus voor deze puber…die al helemaal het gevoel heeft niet begrepen te worden.

Als ik een verdachte spreek tijdens mijn werk, waarbij meestal een van de ouders/verzorgers bij aanwezig is, vraag ik altijd door en heb ik al vrij snel in de gaten of ik een hooggevoelig persoon voor mij heb. Als ik dan doorvraag en voorbeelden noem, zie je vaak een blik van herkenning en begrip… Het nadeel binnen de wetenschap, dus bij de reguliere zorginstellingen, is het begrip hooggevoelig of hoogsensitief nog niet zo bekend is en wordt daar ook nog niet veel op geïnvesteerd. Vrijwel elke verdachte die ik spreek heeft een stempel van ADHD, ADD, PD-nos, en dergelijke. Ik gaf al eerder aan dat ik niet zoveel waarde hecht aan deze stempels en dat veel van deze jongeren “gewoon” hoogsensitief zijn…waardoor een grote afstand kan ontstaan tussen het hooggevoelige kind…en later al helemaal als het kind puber wordt. Hij of zij kan dingen doen die volledig onbegrepen wordt door de ouders en omgeving.. inclusief extreme woede-uitbarstingen! Oja... ook zie je bij een klein aantal puberdames extreme gedragingen in de zin van woede-uitbarstingen, extreme pieken en dalen in humeur of gevoelens... Laat in dat geval eens prikken op hormonen. Er bestaat een redelijke kans dat de hormoonhuishouding sky-high is die eventueel gereguleerd kan worden door het gebruik van de pil..

OK, wat ik al in mijn eerdere blog over hooggevoeligen aangaf, hebben zij specifieke kenmerken. Ook zie je vaak dat zij dislectie of dyscalculie  hebben, druk zijn in de klas, zich slecht kunnen concentreren, vertonen afwijkend gedrag… en een kind is al snel onhandelbaar binnen een groep. Vroeger hadden we het vaak over een gewoon een druk kind vol energie..die extra sturing nodig had en kreeg. Een aantal zaken zijn van belang bij zo’n hooggevoelige puber, namelijk: Regelmaat, Rust en Reinheid… Nee he!!!…dat zijn die ouderwets drie R’en!! Is dat ouderwets? Nee hoor..nog steeds van deze tijd voor een ieder, maar in het bijzonder voor die hooggevoeligen! (-: Voeding heeft, zoals ik in mijn eerdere blog al aangaf, een grote invloed op gedragingen..in het bijzonder bij hooggevoeligen. Dit met reden dat deze groep personen zeer heftig kan reageren op verschillende voedingsmiddelen. (suiker, kleurstoffen, energy-drinks, aspartaam, etc)

Wat wil een gemiddelde, al dan niet hooggevoelige puber, graag? Duidelijkheid, grenzen, liefde, sturing, geborgenheid…  Valt mee toch? Nee..eigenlijk niet.. want de zenders (ouders) en ontvangers (pubers) zitten beiden op een andere frequentie… ofwel..als je dit als een radio zou zien: er is storing…en moet je dus even finetunen. Wow…mooi woord! (-:

Ik zal een voorbeeld geven:

Ik had vorig jaar telefonisch contact met ouders van een meisje…ik noem haar Petra. De ouders, ik noem ze Trudy en Hank, maakten zich vreselijk zorgen en waren ten einde raad. Petra had verkering gekregen met een jongen..die verre van een ideale schoonzoon was. Deze schoonzoon, ik noem hem Pieter, zat volledig in de criminaliteit en bevond zich in een totaal verkeerd omgeving…al helemaal voor een dochter! Probleem: Dochter was net 18 jaar geworden…en de hulpverlening kon niets meer betekenen. Op zich vreemd..als we met zijn allen weten dat de hersenen pas rond de 25^e levensjaar volgroeid zijn! Maar goed: hoe kon dit opgelost worden. Petra was al enkele weken niet meer thuis geweest. De ouders hadden de tijd  voor de 18^e jaar alles gedaan wat in hun macht lag om Petra te helpen…maar alles wat zij deden…Petra en ouders kwamen alleen maar verder van elkaar te staan. Ik heb Trudy voorgesteld, om mee te beginnen, een sms te sturen met de tekst in de trant van: “Lieve schat, wat er ook gebeurd en gebeurd is is geweest, we houden van je en de deur staat altijd voor jou open” .. Trudy belde mij daags erna en vertelde dat Petra thuis was geweest op avond…maar dat zij een hok vol herrie hadden gehad. Maar goed…er werd toenadering gezocht. Ik legde ook uit dat dit proces enige tijd nodig had …. misschien wel een half jaar of meer! In die tijd heb ik een aantal keer telefonisch contact met Trudy gehad.  Ik werd op een gegeven moment, volgens mij, op een zaterdag gebeld door Trudy. Petra was met Pieter aangehouden voor een misdrijf en zaten in de cel. Ik ben de dag erna naar het cellencomplex gegaan. Ik hoorde van mijn collega’s al dat ik net zo goed geen gesprek aan kon gaan met Petra…zij was een puber, een hormonaal gevaar voor de samenleving, had een grote mond en wenste niet mee te werken!! Hmm..dat klonk goed. Ik had ondertussen wel veel informatie over Petra gekregen van Trudy, maar ik had haar zelf nog nooit ontmoet. Ik ben de cel ingelopen en heb mezelf voorgesteld. In het begin was zij opstandig en aftastend maar toch nieuwsgierig…echter vertelde ik haar dat ik graag met haarzelf wilde praten en niet met het scherm wat zij liet zien. Ik zag een bange en verdrietige jongevrouw die schreeuwde om hulp…. De non-verbale communicatie was volledig tegenovergesteld met de verbale communicatie die zij weergaf. Ik had vrij snel goed contact met haar en heb haar geconfronteerd met haarzelf. Ik heb haar niets opgedragen, maar enkel handvatten gegeven. Ik heb haar aangegeven dat zij ZELF hier mee aan de slag moest en er wat mee moest en kon doen. Nadat ik de verantwoordelijkheid bij haar zelf neer had gelegd gecombineerd met uitleg hoe ze de grip op haar leven weer kon terugkrijgen, ben ik weggegaan. Zooo…zij had stof tot nadenken…en had haar hopelijk in een veranderproces gekregen.

Korte tijd hierna stelde ik voor aan Trudy om Petra uit te nodigen om mee te gaan naar bijvoorbeeld Alkmaar…leuk!! Vrouwendingen! Shoppen!! Als je een dochter daar niet mee kan vangen?? (-: Petra ging in op de uitnodiging.. en het was zomaar nog een gezellig dag ook. Ouders en Petra kwamen weer steeds dichter bij elkaar, waarbij ouders ook hun grenzen duidelijk stelden. Zij hadden in het verleden al zoveel gegeven om hun dochter maar niet kwijt te raken… nu was het ook tijd om duidelijkheid te geven wat wel en niet geaccepteerd zou worden. Maar het resultaat was er. Ongeveer twee maanden later raakte de relatie tussen Petra en Pieter over. In die tijd hierna zag je Petra groeien. Ze zag er weer goed uit, ze kreeg werk, ze zag weer toekomst…ofwel: het ging weer goed met haar. Ouders blij, Petra blij! Ik ook blij uiteraard. Trots op deze mensen, Ik heb nog even gedacht: Hoe kon dit fout gaan? Leuke, liefdevolle ouders die het goed voor elkaar hadden en hebben, leuke, slimme en mooie meid… Waarom kan het dan toch misgaan? Waarschijnlijk een combinatie van factoren…  Belangrijkste was dat deze aanpak in dit geval werkte. Voornoemde is een zeer korte weergave wat speelde over een periode van ruim een half jaar. In die periode zijn nog wel meer dingen voorgevallen en zijn er meerdere contactmomenten geweest, echter is dit de basis.

Telkens weer blijft voor mij de basis om verder te vragen over meerdere zaken zoals voeding, opleiding, toekomstideeën, gevoelens, denkwijzes, (beeld of woorddenker), etc. Aan de hand hiervan kan je vaak al veel halen over wat voor een jongere/puber je voor je hebt. Tijd maken voor communicatie…tijd maken voor gesprekken…tijd maken voor qualitytime…. Zooooo basis…maar zo belangrijk!

Oja...niet te vergeten: de positieve benadering! Hooggevoeligen zijn, zoals de naam al aangeeft, zeer gevoelig en bevattelijk voor positieve maar ook negatieve feedback. De meeste ouders, maar ook docenten of collega's binnen werksfeer, geven veelal aan als er iets NIET goed gaat en zullen niets zeggen als het wel goed gaat. Elk mens vind het fijn om een compliment te horen.. hooggevoeligen ook..sterker nog: hooggevoeligen in het bijzonder! Die zijn echter ook nog eens supergevoelig voor negatieve feedback....en zullen gevoelsmatig vrij snel denken dat alles wat zij doen verkeerd gaat! Natuurlijk...als iemand wat fout doet, kan hij of zij daar op aangesproken worden. Sowieso is het de toon die de muziek maakt! Maar laat zeker ook eens weten als zaken wel goed gaan! (-:  Heey: wat zit je haar leuk! Goh, ik ben trots op je dat je dat cijfer gehaald hebt! Super dat je je kamer opgeruimd hebt! Bedankt dat je even hebt geholpen met stofzuigen! Etc.........

Uiteraard hoop ik dat binnen dit blog een aantal handvatten zitten die je kan gebruiken...en/of het gewoon leuk vond om te lezen!