Onrust, angst en burn-out .... hoe kom je daar vanaf?

Hoe leuk zo voor het nieuwe jaar nog een blog schrijven over een van mijn meest favoriete onderwerpen! Angststoornissen! Tja, waarom favoriet... Het is bijzonder! Intrigerend! Wat is het? Wat doet het? Wat kan je er mee doen? Maar goed,  in ieder geval ook een stuk eigen ervaring en de weet dat je er vanaf kan komen door een paar redelijk simpele dingen aan te passen in de leef- eet en denkgewoonten. Maar vooral ook: het willen en het weten/begrijpen wat het is en wat er gebeurd met je lichaam en je geest! Angsten en burn-out, maar ook veel andere klachten, ziektes en symptomen, hebben eigenlijk een zelfde oorzaak en kan veelal ook op een zelfde wijze aangepakt en/of verholpen dan wel verminderd worden! We houden het in dit geval in hoofdzaak bij de onrust en angsten en voor een klein deel bij burn-outs. Immers: Angsten en burn-outs ontstaan veelal door onrust en/of overprikkeling!

Iedereen heeft angsten! Dat is gezond en normaal. Afhankelijk welke angsten men heeft en de intensiteit van die angsten kan het als hinderlijk ervaren worden of als prima leefbaar.  Mensen die angsten hebben zullen er vaak niet graag over praten. Men schaamt zich er in veel gevallen voor! Er zijn ontzettend veel soorten en vormen van angsten en angst-/paniekstoornissen. De heftigheid en impact hiervan varieert ook ontzettend van persoon tot persoon. Variërend van angst voor vliegen, angst voor kleine ruimtes (claustrofobie),  angst voor drukke ruimtes, angst voor autorijden, angst voor samenzijn met kerst,  angst om in het donker te slapen (of überhaupt om te gaan slapen), angst voor bioscoop of winkel, etc. Voor veel mensen is het bijvoorbeeld herkenbaar dat als je naar een bioscoop, winkel of café gaat dat je: 

A: Vlak bij een looppad of uitgang gaat zitten.
B: Al weet waar de nooduitgang is.
C: Weet waar de toiletten zijn.
D: De kortste route weet naar de (nood)uitgang en toiletten.

Herkenbaar?

Je deelt je leven zodanig in dat je het minst last hebt van je angststoornis en je denkt dat het beter gaat en minder angstig bent als je in een bepaalde omgeving of met bepaalde personen in de buurt bent. Dit is echter een schijnveiligheid en het heeft alles met jou te maken en niets met een plek of met iemand anders!! We hebben dus reële en  niet-reële angsten. Dat verdient nadere uitleg!

Ok, we gaan van start!

Reële angst:

Op het moment dat je op straat loopt en je hoort gierende banden en ziet dat een auto net op tijd tot stilstand komt voor je...Ja! Daar schrik je van! Logisch!  De reactie zal vaak zijn dat je of opzij springt, een verdedigingshouding aanneemt,  in elkaar duikt, etc. Je knieën voelen knikken, je hart voelen bonzen, het benauwd hebben, trillen, je duizelig of misselijk voelen en het zweet dat je uitbreekt. Dat is denk ik herkenbaar voor een ieder. Dat is dat waanzinnig mooie verdedigings- en afweermechanisme van het samenspel van lichaam en hersenen wat in een fractie van een seconde reageert... aangestuurd door adrenaline en andere hormonen in je lichaam! Briljant! (-:

Het voorbeeld hiervoor is heel herkenbaar en normaal in ons leven en iedereen zal het ook herkennen! Zolang er dus reële angst, schrik, acuut gevaar of als er levensbedreigende situatie  is werkt het overlevingsmechanisme dus goed en hoort het dus ook zo te werken...en je denkt daar over het algemeen later niet meer over na. Denk maar aan brand in een woning of bedrijf, een roofdier wat tegenover je staat, een (bijna)ongeval, als een boot (dreigt) te zinken, etc... waardoor we automatisch terugvallen op dat overlevingsmechanisme. Dat is dus als er daadwerkelijk gevaar is! Lang leve de adrenaline! Zolang het je leven maar niet beheerst!

Niet reële angst:

Er zijn ontzettend veel mensen die dit ook hebben waarbij, in meerdere of mindere mate, dit verdedigingsmechanisme in werking treed.....terwijl er feitelijk geen reden hiervoor is!  Dan hebben we het over een niet reële angst of angst- / paniekstoornis wat we ook wel met een mooi woord: Agorafobie (angst voor het angstsymptoom) noemen! Het word ook wel pleinvrees genoemd maar dat dekt de lading niet. We hebben het dan over angsten in een tunnel, winkel, drukke ruimte, bioscoop, vliegtuig, voor spinnen, etc. Maar ook angsten om te presenteren voor groepen mensen, contactangst, sociale fobieën en noem maar op.  Ofwel.. allemaal vormen en soorten niet-reële angsten die in meerdere of mindere mate voor kunnen komen. Afhankelijk van hoe heftig de uiting is, kan het zeer veel problemen opleveren voor iemand die last heeft van zo'n fobie. Ruimtelijke fobieën of niet-reële angsten gaan namelijk bijna altijd gepaard met sterke lichamelijke prikkels zoals een bonkend hart, hyperventilatie, verandering van lichaamstemperatuur en desoriëntatie. Het is onduidelijk hoeveel mensen een fobie hebben. Er wordt waarschijnlijk veel geleden in stilte. Typisch voor een fobie is de excessieve reactie. Het is voor buitenstaanders in beide gevallen moeilijk te begrijpen waarom mensen zo reageren. Deze mensen zullen dan ook vaak in een bepaalde vorm van sociale isolement terecht komen. Heel veel mensen met zo'n fobie kunnen het ontzettend goed verbloemen of ontwijken. Sommige mensen die hier last van hebben gaan zich juist heel sterk voordoen, leiding geven, of naar voren treden...zodat ze de situatie in hun hand hebben en hun angst/onzekerheid te verbergen. Ik spreek uit eigen ervaring over verbloemen, ontwijken en het komen in een sociaal isolement. Op mijn werk had ik er bijvoorbeeld niet veel last van. Dat was mijn ding en was/ben er op getraind. Maar als ik op vakantie ging, kreeg ik angsten of heimwee. Bij heimwee treed namelijk ook deels het zelfde mechaniek in werking als bij angststoornis echter heeft dat ook voor een groot deel te maken met "aarden". Maar goed..we dwalen af.. Als ik op vakantie ging zag ik al beren op de weg... stel dat er wat met de auto gebeurd, stel dat er file staat, stel dat er wat met "mijn meiden" gebeurd, etc etc. In het verleden wist ik niet wat er met mij aan de hand was.. dacht dat ik gek was..

Ik heb diverse soorten en vormen van therapie gehad, kreeg hier medicijnen voor wat ook niet werkte... Ik was op een punt gekomen waarbij ik dacht: Dit wil ik niet meer. Ik wil niet afhankelijk zijn van medicijnen! Ik wil uit dat sociale isolement! Ik wil dat mijn gezin uit mijn sociale isolement komt!  Ik wil weten wat de oorzaak is en hoe ik daar vanaf kon komen! Ik kwam bij de reguliere artsen, psychologen, psychiaters.. er werden zaken uit het verleden naar boven gehaald waardoor die zaken een plek zouden moeten krijgen. Ik kreeg medicijnen om de angsten te onderdrukken. Hret gaf hooguit wat verlichting maar het ging niet weg! Totdat ik via een familielid werd geattendeerd op EMDR therapie. Deze therapie gaat niet zozeer uit wat er in het verleden gebeurd is maar starten vanaf het nu. Dat sprak mij al weer een stuk meer aan.  Tijdens het zoeken naar een goede EMDR therapeut kwam mijn meisie toevallig op een website van een Belgische angstcoach.. een ervaringsdeskundige! Hij had een programma ontwikkeld om van angsten af te komen. Hij gaf uitleg over wat er gebeurde bij een angstaanval, hij gaf tools, hij legde het verband tussen onzekerheid, angst, voeding, zelfbeeld, sport, HSP, perfectionisme en angsten uit. En inderdaad... reeds na drie weken vanaf de start van dit programma begon ik verandering te voelen. Ik kreeg wat meer rust... Na een aantal maanden waren de vervolgstappen een feit. Ik ging op vakantie naar Frankrijk, ging weekendjes weg naar Maastricht, ging naar festivals, naar de bioscoop, naar concerten, etc......zonder een centje pijn! Wow! Ik heb bij een aantal mensen om mij heen, die naar later bleek ook angsten hadden, op dezelfde wijze handvatten gegeven...en dat werkte ook bij hun! Voor dit alles geld eigenlijk: de kracht van herhaling is de kracht van het leren en veranderen!

Het goede nieuws is dus: Je kan er vanaf komen zonder (langdurig) gebruik van medicijnen!!! (-: Sterker nog: op redelijk simpele wijze! Ja! Het kost tijd en energie maar dat is het meer dan waard. Ik zal daar straks nog op terugkomen.

HSP en agorafobie:

Bij mensen die HSP hebben, los van het feit of zij al dan niet weten dat ze HSP zijn, komen niet reële angsten relatief veel vaker voor als bij mensen met een normale gevoelsbeleving. Dat geld in veel gevallen ook voor mensen met een burn-out. Het is een andere uiting maar komt op het zelfde neer feitelijk.... overprikkeling op meerdere vlakken. Ik vergelijk mensen vaak met zo'n brede postbode elastiek of een normale dunne elastiek. De een heeft meer rek als de ander ....maar op een gegeven moment is de rek er naar verloop van jaren uit! Op zich ook zeer makkelijk te verklaren. Wat ik in andere blogs al had aangegeven was dat HSP'ers veel gevoeliger zijn voor prikkels van buiten (horen/zien/ruiken/voelen) en van binnen (aanvoelen/intuïtie) maar ook voor voeding. Dat zijn dan ook precies de punten waar je deze angsten onder controle kan krijgen en er geen of amper last meer van hebt! Alles valt of staat met ontprikkeling, voeding, leef- en denkwijze bij een ieder...maar in het bijzonder bij HSP-ers.. zorgen voor balans! Agorafobie kan zorgen voor, wat ik al eerder zei, een sociaal isolement. Ook persoonlijke ontwikkeling zal in veel gevallen achterblijven of een stuk langzamer gaan als dat het normaal zou gaan! Je onthoud jezelf leuke dingen zoals festivals, optredens, etc.. Buiten het feit dat het dus een ontzettend vervelend gevoel geeft heeft het dus ook nog andere vervelende bijeffecten! Nogmaals, afhankelijk in welke vorm en intensiteit je angsten hebt!!

Wat gebeurd er bij een angst- of paniekaanval?

Vooropgesteld in het geval bij HSP: Men is al gevoeliger voor externe en interne prikkels. Men kan in veel gevallen ook prikkels in hun lichaam voelen. Als je in een winkel of bioscoop bent en je voelt bijvoorbeeld een steek of prikkeling in je been, borst, arm... is vaak een begin van een angst- of paniekaanval. Hierdoor kan je in een sneeuwbaleffect komen.

• Je krijgt een angstsymptoom zoals een steek in been, arm, borststreek of bijvoorbeeld hartkloppingen;
• Je hebt dit door en denkt: wat is dat, waarom nu, waarom ik.... en je wordt bang van die hartkloppingen. (angst voor het angstsymptoom);
• Je lichaam heeft angst, en gaat nu allerhande hormonen afscheiden om je voor te bereiden om te vluchten of te vechten voor datgene waar je angst van heb;
• Door die “fight or fly” reactie wordt je hartslag nog versneld, je bloed naar je spieren gestuurd (duizelingen als gevolg)... je bent klaar om te vluchten;
• Maar jij, jij merkt die duizelingen en die snellere hartslag op, en denkt: oeioei, het wordt nog erger (zie je wel, er is iets mis!).... waardoor je lichaam nóg meer hormonen afscheidt....

Hierna zit je dus waarschijnlijk in een paniekaanval...je wil naar huis!! Je wil weg!! Je gaat dood!! Tenminste: voor je gevoel! Het goede nieuws is: Dat ga je niet! (-:  In veel gevallen werd er op jouw printplaat een link gelegd met de plaats waar je je op dat moment bevond. Een volgende keer als je op diezelfde plaats, of een soortgelijke plaats, komt kan je in veel gevallen weer diezelfde prikkel krijgen van angst...waardoor je kan denken dat het aan die plek ligt!! Maar wat ik al eerder noemde: het heeft helemaal niets met die plaats te maken en ook niet met een persoon wat bij je is op dat moment. Nadat je een paniekaanval hebt gehad zal je meestal volledig uitgeput zijn! Je lichaam kan namelijk maar maximaal 20 a 25 minuten adrenaline aanmaken..waarna de rust grotendeels weer terug zal keren in je lichaam. Dat je je nog onrustig of opgefokt kan voelen dat kan...maar de echte paniekaanval zal weg zijn! Doordat je een paniekaanval hebt gehad was je adrenalinepeil sky-high echter zullen de suikerwaardes in je bloed dalen. Het is dus belangrijk dat je juist dan bijvoorbeeld een broodje kaas neemt... deze heeft suikers die langere tijd werken. Hierdoor zal je eerder wat beter voelen en zal het trillen verminderen of stoppen.

Hoe kom je eraan?

De meeste mensen zullen liever willen weten:" Hoe kom ik eraf?".. maar misschien is het handiger om te weten hoe het ontstaat. Het volgende punt zal inderdaad zijn hoe je eraf kan komen! Hmm..even denken.. hoe kan ik dat het beste uitleggen? Ik maak wel eens de vergelijking tussen het menselijk lichaam en een mooie en snelle auto, als voorbeeld een Lamborgini Aventador met 250 PK. Als deze niet blinkt zal de eigenaar deze kennelijk niet goed verzorgen! (de buitenkant) De motor van zo'n auto's is zo ontzettend fijn afgestemd dat elke verkeerde afstelling, gebruik van verkeerde brandstof of olie, er zorg voor kan dragen dat de motor niet goed meer loopt. De motor heeft onbalans en de 250PK kan niet meer ten volle benut worden! (het inwendige) De sleutelwoorden hierin zijn dus overprikkeling en onbalans.

Ok, ik kom even terug op prikkels. Elk mens kan een x-aantal prikkels over een korte maar ook over langere tijd verwerken. Ik bedoel hiermee dat veel prikkels van korte duur schade kan veroorzaken maar ook prikkels die langdurig op iemand afkomen. Ik vertelde net over het postbode en het normale dunnen elastiek.. Iemand met HSP kan je vergelijken met een dunner elastiek. Deze rek is er sneller uit of zal eerder breken....als je er niets aan en mee doet! Sowieso is de huidige maatschappij al een bron van overprikkeling. Denk hierbij aan: stadsverkeer, computers, telefoons, internet, social media, nieuws op tv en krant, drukte op de weg, etc. etc. Maar denk ook gevolgen door 24 uurs economie, verwachtingen van de maatschappij, maatstaven, verwachtingen van de mensen om je heen, etc. Prikkels..prikkels..prikkels. Combineer dat met voeding en drinken  wat je binnenkrijgt wat eigenlijk een zelfde werking heeft als adrenaline! Huh? Wat is dat nou weer? ook hier even een korte uitleg over: Er zijn diverse stoffen/voedingsmiddelen die een oppeppende en opzwepende werking hebben waardoor onrust in je lichaam, en geest, kan ontstaan. Denk dan bijvoorbeeld aan cafeïne, theïne, suiker, energydrinks, verschillende zoetstoffen, chocolade, etc.

Hoe kom je eraf?
Ik denk dat dit kopje de meeste mensen die angsten/paniekaanvallen hebben meer aanspreekt! (-; Als eerste: schaam je niet, je bent zeker niet de enige! En wees gerust: je kan er dus van af komen. Tenminste: als het mij zou lukken, waarom zou het jou dan niet lukken?? Wel is het zo dat het tijd en energie vergt. Maar als iemand zegt: ik heb hier echt geen tijd voor...dan heeft dit persoon echt geen tijd om zijn/haar eigen lichaam te verzorgen! (-: Dan blijft die Lamborgini dof, vies en motorisch in onbalans! Hieronder zal ik een aantal zaken noemen die van groot belang zijn om van angsten, onrust, burn-out, paniekaanvallen af te komen:

1. Voeding: vermijd stoffen als: suiker, cafeïne, theïne, smaakversterkers, energydrinks, frisdranken met prik, bepaalde kleur- en smaakstoffen, chocolade, etc. Wat ik al eerder aangaf: dit werkt als een soort adrenaline in je lichaam.
2. Beweging en ontspanning: Maak eens wandelingen over het strand, door het bos, loop eens vaker op blote voeten door de natuur. Je hoeft geen topsport te beoefenen om tot voldoende beweging te komen! Ga eens in de tuin aan de slag, ga kleien, ga met metaal of hout werken...dat soort dingen zullen je helpen met ontspannen omdat het allemaal zaken betreffen die met de natuur te maken hebben!
3. Ontprikkeling:Veel mensen nemen geen tijd voor zichzelf en denderen maar door. Neem tijd voor jezelf!! Echte tijd voor jezelf bedoel ik dan! De ene doet aan yoga, de ander aan reiki, de ander luistert naar een ontspan-CD en weer een ander doet ontspanningsoefeningen. Zorg er voor dat je met grote regelmaat volledig tot ontspanning komt waarbij je geen of vrijwel geen gedachtes hebt en je lichaam volledig ontspannen is. Mindfulness is als voorbeeld ook een mooie vorm van tijd voor jezelf. Je leert daarmee bijvoorbeeld in het hier en nu te leven en dus niet meer dat het verleden, heden en toekomst als continu trein door je hoofd te laten rijden. De sleutelwoorden zijn dus: ECHT tijd voor jezelf, tijd voor volledige ontspanning. Mensen zeggen wel eens dat ze heerlijk ontspannen als ze TV kijken. Dat klopt op zich wel..dat is een bepaalde vorm van ontspanning, immers: je bent weg uit je wereld waar je normaliter in zit op werk en privé. Maar dat is geen volledige ontprikkeling! Sterker nog: als je een willekeurige film, serie of programma kijkt, zie je heel veel, hoor je heel veel, spelen er emoties mee, etc. Hoeveel prikkels wil je hebben? (-:
4. Ademhaling: Veel mensen hebben een verkeerde ademhaling, als voorbeeld een "hoge" ademhaling vanuit de borst. De buikademhaling dient op een soepele, natuurlijke en ontspannen manier te verlopen. In de meeste gevallen komt de spanning primair uit de buik! Door middel van ademhalings- en ontspanningsoefeningen kan je er voor zorgen dat je ademhaling weer op orde komt!
5. Onzekerheid: Iedereen heeft zijn onzeker kanten! Vrouwen vaak over andere dingen als mannen. Onzeker over uiterlijk, onzeker over mogelijkheden, onzeker over kunnen, onzeker over verbale capaciteit, etc. Door middel van ontspannings-CD's met positieve confirmaties kan je die onzekerheden verminderen of weghalen. Ook in deze is de kracht van herhaling de kracht van het leren en veranderen! immers:  Affirmaties zijn positieve boodschappen die je tot (nieuwe) overtuigingen van jezelf maakt. Dat doe je door deze positieve boodschappen heel vaak tegen jezelf te zeggen. (de herhaling) Het resultaat is dat je anders over jezelf gaat denken en je jezelf krachtiger voelt en open gaat staan voor nieuwe ervaringen die passen bij je nieuwe overtuigingen.. Het leven zal je gaan bevestigen in je nieuwe overtuigingen..
6. Rust en regelmaat (hoe ouderwets! (-: ): Het is van belang om zorg te dragen voor rust en regelmaat. Regelmaat in leven maar ook in voeding. Neem voldoende rust en eet bijvoorbeeld 6 keer op een dag kleine beetjes in plaats van drie keer op een dag grotere hoeveelheden. Begin in ieder geval de dag met een goed ontbijt!

Het bijkomende voordeel van deze aanpassingen van leef-, denk- en voedingswijze is dat je ook veel meer rust krijg in je hoofd, meer gestructureerd kunt werken, meer kan genieten van de kleine dingen, nieuwe dingen leert zien,  tijd leert nemen voor jezelf en dus ook aan anderen, etc. Eigenlijk zou het dus voor vele mensen nuttig zijn om leef- en denkwijze op deze positieve wijze aan te passen.. Alleen zitten mensen nou eenmaal over het algemeen zo in elkaar dat er eerst wat moet gebeurden in hun leven voordat ze dingen willen/durven/kunnen aanpassen! (-:

Ik hoop dat jullie ook deze blog weer met veel plezier gelezen hebben...sterker nog: dat een aantal mensen hier handvatten uit hebben kunnen halen!

Mochten jullie nog vragen hebben kunnen jullie mij altijd bereiken via robbuizer@gmail. com.

Ik wens jullie via deze weg een ontzettend fijne jaarwisseling en een liefdevol, mooi, leerzaam, gezond 2014 waarin jullie hopelijk veel dromen zullen waarmaken!